Bi esperientzia sakon kontrajarri zaizkit Marokon sartu nintzenetik. Negatiboak positiboa estali ez dezan, sarrera banatan azalduko ditut.
Lehenbizikoa, Darkarmuz. Errepide ondoko aterpetxoan bazkaria prestatzen geratu eta bost egun eman ditut mendialdeko herrixka honetan gonbidatuta. Maldan sakabanatutako buztinezko etxe txuriak. Barruko patioak, oiloak edonon. egongela-jangela-logela bat, ia altzaririk gabe, alfonbra erraldoia eta banku jarraia hiru ormatan zehar. Ura, iturritik oinez edo astoz. Komuna, porlanezko zorua eta zuloa. Plater beretik danok, ogia koilaratzat.
Guztiak elkarren ezagun, bakoitza da aparteko pertsonaia: hitz batzuk errepikarazita islamera bihurtu nahi nauen imana -Dustin Hoffmanen eta Richard Gereren nahasketa harrigarri bat-, partxisean sutsu aritzen diren gazteak -Khalid, Abdulah…- edo zaindari eta logelakide izan dudan Ahmed, etxeko seme lasaia. Frantsesez ni baino juxtuago dakiten alabak -Faouzia, Wafa- eta lagun handia egin dudan Moad haur madrildartua. Bera itzultzaile, askoz esperientzia aberasgarriagoa izan dira Darkarmuzeko egonaldia.
Ni, Andoni edo Dani, geuri (giri) eta haiku (ijito musikaria edo) naiz. Denek begiko hartu naute eta nire kontura barre asko egin arren bihotza ireki didate. Etxe bat ere opari eskaini didate bertan bizitzen geratuz gero. Emaztegaia ere badaukadala uste dut.
Bi ezkontza behar izan ditut hemengo ohitura batzuk ezagutzeko. Ezkontzak erromeria modukoak dira. Musikariak frentean eta herritarrak inguru zabalean, zoruan, aulkietan. Goxokiak eta alkoholik gabeko edariak erosteko mahai pare bat. Aparteko karpa baten, mahaiak, unea denean nahi duena bertaratu eta ateratzen diren bizpahiru plateretatik nahi -edo ahal- beste jateko. Beste uneren baten, erritual berezia eta gizonezko ezkongaiarekin aparteko dantzaldia.
Nire dantzatzeko era asko gustatu zaie antza, denek dantzatu nahi zuten nirekin eta senargaiaren borobilean luze euki naute.
Bitxiena, diruaren unea. Azkenengo dantzaldiaren aurretik aparteko zeremonia egiten da, gizonezko ezkongaia eta beste senide batzuk mahai inguruan eseri eta mikrofonodun aurkezleak ozen eta banan banan eskerrak ematen dizkie dirua jarri dutenei. Izena, kopurua eta agurra, formula berdintsuaz baina txantxetarako betarekin. Ondoren, emandako dirua erretilu handi batera botatzen du.
Lehenbiziko ezkontzan ez nuen egoera ulertu, eta dirurik jarri ez nuenez -aparteko gonbidatua nintzela ulertarazi zidaten- modu bitxian eraman ninduten lagunek etxera bueltan. Bigarrenerako adi nengoen eta, entzundakoak entzun, dirua jartzearekin tematu nintzen. Ehun dirham edo hamar euro. Ondorioa, aurkezlearen omen berezia, herri osoaren barreak eta dantzaldi konpletoa. Inoiz marokoar ezkontza batera gonbidatzen bazaituztete, egin oparia zalantzarik gabe.
Hemen ondo bizitzeko landare miragarria landatu behar omen da. Diskrezioagatik ez dut gehiago aipatuko, baina ni bezalako xaloa izanda ere horren eragina nabarmena egin zait.
Ia bi hilabete hauetan hiru aldiz sentitu dut nonbaitetik urruntzen ari nintzela. Bata, amaren etxetik bizikletaz abiatu nintzenean; bigarrena, ferryan penintsula utzi nuenean; hirugarrena, Darkarmuzetik atera eta hurrengo kilometroetan. Oso aberasgarria izan da euretako bat izatearen ametsa.
Hala ere ez dut kutsu idiliko batekin bertako gazteen egoera latza ezkutatuko. Langabezia eta egoera ekonomikoa benetan gogorrak dira jarduera ilegalik izan nahi ez duenarentzat eta askok bizitza behin baino gehiagotan arriskatzen dute ziurtasunez atzerriratzeko dirua bildu ezinik. Oso ohitura handia dago, baita ere, dauzkazun gauzen truke zenbat ordaindu duzun galdetzeko. Hala ere, horrek guztiak ez du iluntzen haien bihotz zabala.